Testosteron: alles wat je moet weten over dit hormoon
Minder zin om te trainen? Slechter herstel? Lager libido? Misschien speelt je testosteron een rol. Dat hormoon waar veel over wordt gepraat, maar waar weinig mannen echt iets van weten. Hoog tijd om daar verandering in te brengen.
In dit artikel leg ik je precies uit wat testosteron is, wat het doet in je lijf, welke waarden ‘normaal’ zijn, wat de oorzaken zijn van een lage spiegel en wat je eraan kunt doen. Geen loze claims, geen verkooppraat. Gewoon duidelijke informatie. Voor jou.
Wat is testosteron?
Testosteron is een geslachtshormoon. Het hoort bij de androgeenhormonen, samen met bijvoorbeeld DHT (dihydrotestosteron). Bij mannen wordt het vooral aangemaakt in de testikels, bij vrouwen in de eierstokken en de bijnieren.
Hoewel vrouwen ook testosteron hebben, draait dit artikel vooral om mannen. Daar is het hormoon veel actiever en bepalender voor hoe je je voelt en functioneert.
Testosteron wordt geregeld via een systeem tussen je hersenen en je testikels: de HPG-as (hypothalamus-hypofyse-gonaden-as). Kort gezegd: je hersenen meten hoe hoog je testosteron is, en sturen signalen als het te laag is. Je lichaam past de productie daarop aan. Dat systeem werkt goed, tot het ergens blokkeert.
Wat doet testosteron in je lichaam?
Testosteron is niet alleen belangrijk voor je spiermassa of je libido. Het heeft invloed op veel meer systemen in je lijf.
Functies van testosteron:
-
Stimuleert spiergroei en herstel
-
Verhoogt vetverbranding en bepaalt waar je vet opslaat
-
Versterkt je botten
-
Verhoogt zin in seks en beïnvloedt je vruchtbaarheid
-
Speelt een rol in motivatie en zelfvertrouwen
-
Zorgt voor energie en uithoudingsvermogen
-
Regelt stemverandering in de puberteit
-
Heeft invloed op je stemming en stressbestendigheid
Een tekort kun je dus op allerlei vlakken merken. Niet alleen in de sportschool, maar ook in je hoofd.
Wat is een normale testosteronwaarde?
Je testosteron wordt meestal uitgedrukt in nanomol per liter (nmol/L) bloed. Wat ‘normaal’ is, hangt af van je leeftijd, je gezondheid en het laboratorium dat meet.
Hieronder zie je een richtlijn:
- 18 – 25 jaar: 12 tot 30 nmol/L
- 26 – 35 jaar: 10 tot 28 nmol/L
- 36 – 45 jaar: 9 tot 26 nmol/L
- 46 – 60 jaar: 8 tot 24 nmol/L
- 60 jaar en ouder: 6 tot 22 nmol/L
Let op: deze waarden zeggen niet alles. Want ook met een ‘normale’ waarde kun je klachten hebben als je gevoeligheid voor testosteron laag is. Of als je vrij testosteron laag is, terwijl totaal nog binnen de marge valt.
Totaal testosteron is alles wat in je bloed meetbaar is. Maar vrij testosteron is wat echt actief is in je lichaam. Dat maakt vaak het verschil.
Symptomen van een laag testosteron
Veel mannen lopen rond met klachten zonder te weten dat het hormonaal kan zijn. Vaak wordt het weggewuifd als stress of leeftijd. Zonde, want dit zijn signalen die serieus genomen moeten worden.
Veelvoorkomende klachten:
-
Minder zin in seks
-
Vermoeidheid, zelfs na genoeg slaap
-
Weinig motivatie of drive
-
Spierverlies of geen spieropbouw meer
-
Vetophoping, vooral rondom je buik
-
Slechte stemming of prikkelbaarheid
-
Weinig zelfvertrouwen
-
Slaapproblemen of onrustige nachten
Herken je meerdere van deze symptomen? Dan is het verstandig om je waarden eens te laten controleren.
Oorzaken van lage testosteronwaarden
Een lage testosteronspiegel kan allerlei oorzaken hebben. Soms is het tijdelijk. Soms structureel. Het goede nieuws: veel oorzaken zijn aan te pakken.
Meest voorkomende oorzaken:
- Chronische stress: Hoge cortisolniveaus remmen de aanmaak van testosteron.
- Slechte of te korte slaap: De meeste testosteronproductie gebeurt tijdens diepe slaap.
- Te weinig gezonde vetten: Vetten zijn nodig voor hormoonaanmaak. Vetarm eten kan je spiegel verlagen.
- Alcoholgebruik: Alcohol blokkeert de HPG-as en verlaagt testosteron. Vooral in hoge hoeveelheden.
- Overgewicht: Vetcellen zetten testosteron om in oestrogeen. Hoe meer buikvet, hoe lager je T.
- Leeftijd: Vanaf je 30e daalt je testosteron geleidelijk, zo’n 1 procent per jaar.
- Medicatie of ziekte: Denk aan antidepressiva, opioïden, chemotherapie of diabetes type 2.
Hoe wordt testosteron getest?
De meest betrouwbare manier om je testosteron te meten is via een bloedtest. Dat kan via je huisarts, of bij een commerciële aanbieder.
Soorten metingen:
-
Totaal testosteron: alles wat in je bloed circuleert
-
Vrij testosteron: het deel dat actief beschikbaar is
-
SHBG: een eiwit dat testosteron bindt (belangrijk voor de interpretatie)
De test wordt het liefst in de ochtend gedaan, nuchter. Dan is je testosteron op z’n hoogst.
Vraag jezelf af waarom je wil meten: heb je klachten, ben je nieuwsgierig, of wil je gewoon alles uit je training halen? In alle gevallen geldt: meten = weten, maar alleen als je er iets mee doet.
Samengevat
Testosteron is veel meer dan een ‘mannenhormoon’. Het bepaalt hoe je je voelt, hoe je presteert, hoe je herstelt en hoe je leeft.
Te lage waarden komen vaker voor dan je denkt. Veel mannen lopen onnodig rond met klachten omdat ze niet weten waar het vandaan komt.
Met de juiste kennis, leefstijl en eventueel medisch advies kun je daar iets aan doen. Want testosteron bepaalt niet alleen wie je was, maar ook wie je nog kunt zijn.
InfoFitness gebruikt alleen bronnen van hoge kwaliteit, zoals peer-reviewed onderzoeken, om de feiten in onze artikelen te ondersteunen. In ons redactioneel proces vind je meer informatie over het controleproces en hoe de redactie van InfoFitness de inhoud nauwkeurig en betrouwbaar houdt.
Felix is een voedingsdeskundige met een bachelor in Health & Nutrition en een master in Health Sciences. Felix gebruikt zijn sterke achtergrond in voedingswetenschappen en voedingsadvies als redacteur en freelance schrijver. Als redacteur is het zijn missie om zoveel mogelijk mensen te laten zien dat een gezonde levensstijl niet ingewikkeld hoeft te zijn.
